Merhabalar. Ben Avukat Necla İdi. “Armin Hukuk Köşesi” olarak siz değerli okurlara hukuki konularda bilgilendirme yapmaya devam ediyoruz. Soru, görüş ve önerileriniz olursa benimle iletişime geçebilirsiniz.
İletişim : 0539 555 59 94
Sevgili okurlar, kadına yönelik şiddet ülkemizde ve tüm dünyada büyük bir toplumsal sorundur. Bu yazımızda şiddete maruz kalan kadının izlemesi gereken yollar ve hukuki hakları konusunda hukuki bilgiler vereceğim.
Şiddet fiziksel, cinsel, psikolojik veya acı ve ızdırap veren ya da verebilecek olan her türlü eylem ya da uygulamadır. Şiddete maruz kalan kadının ya da bu şiddeti gören, duyan ya da haberdar olan akraba, komşu ya da üçüncü kişinin derhal durumu en yakın polis veya jandarma karakoluna bildirmesi gerekmektedir. Şiddete maruz kalan kadın aşağıda belirtilen yolları takip edebilir. Şöyle ki;
KADES (Kadın acil destek ihbar sistemi)
KADES uygulaması sayesinde eşinden veya bir başkasından şiddet gören veya şiddet görme ihtimali olan kadınların akıllı telefonlarına yükleyecekleri bu uygulama ile konum bilgilerini tek bir dokunuşla acil çağrı merkezlerine ulaştırmaları ve derhal en yakın ekip ve devriyeden hızlı bir şekilde yardım almaları sağlanmaktadır.
En yakın polis veya jandarma karakoluna başvurmak:
Şiddete veya şiddet tehdidine maruz kalan kadın şikâyetçi olabilir. Polis/jandarma karakoluna başvuruda bulunan kadın, yaşadıklarını detaylı olarak anlatmalı ve anlattığı şekilde tutanağa geçirilmesini sağlamalıdır. Gerekiyorsa avukat ve uzman (psikolog, sosyal hizmet uzmanı vb.) desteği talep edebilir.
Polis ve/veya jandarma karakoluna yapılan başvuru sırasında yazılan tutanağı okumadan asla imzalamamalı. Eğer anlattıkları tutanağa farklı veya eksik geçirilmişse düzeltilmesini istemeli ve düzeltildikten sonra imzalamalıdır. Tutanağın polis/jandarma tarafından imzalı bir örneğini mutlaka almalıdır. Polis/jandarma şikâyete dair tutanak tutmak istemezse, kendisine mutlaka tutanak tutması gerektiğini, bunu yapmaması halinde görevini ihmal ettiğini söylemelidir.
Eğer fiziksel şiddete uğramışsa, polisin/jandarmanın darp raporu alınması için kişiyi derhal hastaneye sevk etmesi gerekmektedir.
İfade alındıktan sonra görevlilerden Aile İçi Şiddet Olayları Kayıt Formu ile Risk Değerlendirmesi Formu doldurmaları istenmelidir. Risk değerlendirmesi sonucunda kişi kendisi ve varsa çocuklarını/yakınlarını korumak için 6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun kapsamında alınabilecek en uygun önleyici ve koruyucu tedbirlerin neler olabileceğini değerlendirmelidir. Acil bir durum varsa polisten/jandarmadan derhal gerekli önleyici ve koruyucu tedbir kararını almasını istemelidir.
Polisin/jandarmanın şiddet uygulayan kişiyle şiddete maruz kalan kadını barıştırma gibi bir görevi ve yetkisi yoktur. Kadına yönelik şiddet suçlarında uzlaşma ve arabuluculuk önerilemez.
Cumhuriyet Savcılığına veya Aile Mahkemesine başvurmak:
Bir şikâyet dilekçesi ile doğrudan Adliye binaları içindeki Savcılıklara başvuruda bulunabilir. Dilekçeye olayın nerede, ne zaman, nasıl gerçekleştiğini, varsa tanıkların isimlerini ve adreslerini yazmalı ve olaya dair deliller eklenmelidir.
Şikâyet dilekçesinden en az iki adet hazırlanmalı ve imzalanmalıdır. Bu kopyalardan birini şikayetçi mutlaka almalıdır. Şikayetçide kalacak kopyaya Savcılık memurunun dilekçeyi aldığını göstermesi için kaşe basmasını; tarih, imza ve soruşturma numarası eklemesi istenmelidir.
Savcı, daha sonra şikayetçi kişinin ifadesini alacak, delilleri toplayacak, varsa tanıkları dinleyecek ve şikâyetçi olunan kişinin ifadesini alacaktır. Eğer savcı davanın açılmasına karar verirse dosyayı Ceza Mahkemesine gönderecektir. Şikayetçiye mahkemeden duruşma gününün ve saatinin yazılı olduğu bir tebligat gelecektir. Tebligat gelmezse veya şikayetçiye ulaşmazsa Savcılıkların soruşturma bürolarına başvurup mahkeme ve dosya numarası hakkında bilgi alınabilmektedir.
Duruşma günü ve saatinde duruşmaya gidilmeli ve şikâyet konusu olay mahkemede de anlatılmalıdır. Şikayetçi duruşmaya gidemeyecek durumdaysa mazeret dilekçesi yazıp mahkemeye vermelidir.
Savcı davanın açılmamasına da karar verebilir. Bu karar da şikayetçiye tebligat zarfı ile bildirilir. Bu karar şikayetçiye tebliğ edildiği tarihten itibaren kararda belirtilen sürede ve belirtilen mahkemeye itiraz edilebilir. Bu itiraz üzerine yetkili Mahkeme ya itirazı kabul edip dava açılmasına karar verir ya da itirazı reddeder.
Doğrudan bir Sağlık kuruluşuna başvurmak:
Şiddete maruz kalan kadın doğrudan bir hastanenin acil bölümüne başvurmuşsa, kendisini muayene eden doktora yaşadıklarını anlatarak darp raporu alabilir ve hastane polisine şikâyetini iletebilir. Fiziksel ya da cinsel şiddete maruz kalan kişinin vücudundaki izler kaybolmadan muayene olması ve rapor alması yaşadığı şiddeti kanıtlayabilmek için önemlidir.
Bir sığınma evine gitmek istiyorsa:
Şiddete maruz kalan kişinin şiddet nedeniyle kalacak güvenli bir yeri yoksa, 6284 Sayılı Ailenin Korunmasına ve Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun’dan faydalanarak, varsa çocukları ile birlikte bir sığınma evinde kalabilir. Bunun için Şiddet Önleme ve İzleme Merkezi’ne (ŞÖNİM), en yakın karakola, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü’ne, belediyelerin kadın danışma merkezlerine ve kadın örgütlerine başvuruda bulunulabilir.
ŞÖNİM, Kaymakamlık/Valilik ve acil durumlarda polis/jandarma şiddete uğrayan kişiyi sığınağa yerleştirmekle yükümlüdür; bunun için Aile Mahkemesi kararı gerekmez. Sığınakların adres ve telefon bilgileri gizli tutulur; sığınaklarda kalan kişilerin bilgileri kimseyle paylaşılmaz. Kişi isterse, yaşadığı şehirden başka bir şehirdeki sığınakta da kalabilir.
Şiddet uygulayan kişinin evden uzaklaştırılması isteniyorsa:
Şiddet uygulayan kişiyle aynı evde yaşıyorsa; bu kişinin evden uzaklaştırılması için en yakın karakola, Şiddet Önleme ve İzleme Merkezi’ne (ŞÖNİM), Cumhuriyet Başsavcılığı’na, Aile Mahkemelerine başvuruda bulunulabilir. 6284 Sayılı Ailenin Korunmasına ve Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun’a göre; medeni durumu ne olursa olsun, şiddet uygulayan kişi, birlikte yaşadığı evden belirli süreyle uzaklaştırılabilir; işyerine, varsa çocuğunun okuluna ve şiddet mağduru kadına yaklaşması engellenebilir. Acil durumlarda polis/jandarma da mahkeme kararı olmadan bu tedbiri alabilir.
Tedbir nafakası ve geçici maddi yardım
Şiddet uygulayan kişi, evin geçimini sağlayan veya katkıda bulunan kişiyse ve eve dair ekonomik sorumluluklarını yerine getirmiyorsa 6284 Sayılı Kanun kapsamında tedbir nafakası talep edilebilir. Şiddet uygulayan kişinin tedbir kararı ile evden uzaklaştırılması oturulan evin kira, elektrik, su, telefon, doğalgaz ve benzeri giderlerini karşılamaya devam etmesine engel değildir. Hâkim, şiddet uygulayan kişinin tedbir kararı süresince evle ilgili ekonomik sorumluluklarını yerine getirmesine, aile konutunun kira sözleşmesini sona erdirmemesine ya da kamu konutu (lojman) tahsisinin kaldırılması talebinde bulunmamasına ve uygun göreceği başka tedbirlere karar verebilir. Ayrıca yine 6284 Sayılı Kanun kapsamında geçici maddi yardım da talep edilebilir.
Nafaka talep etmek için boşanmış olmak gerekmez. Boşanma davası devam ederken veya boşanma davası açmadan da nafaka talep edilebilir.
6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun nedir?
6284 Sayılı Kanun, şiddete uğrayanların korunması ve şiddet uygulayan kişilerin durdurulması için acil tedbirler alınmasını sağlayan bir kanundur. Bu kanun kapsamında verilen tüm kararlar sürelidir ve bunlara “tedbir kararı” denir.
Bu kanundan fiziksel, cinsel, psikolojik, ekonomik şiddete uğrayan veya şiddete uğrama tehlikesi bulunan kadınlar ve çocuklar yararlanabilir. Resmi nikâhlı eş, resmi nikah olamadan birlikte yaşanılan eş, boşanılan eski eş, baba, abi, dayı, kuzen, nişanlı, eski sevgili, sevgili, kayınpeder, kayınbirader gibi kişinin çevresindeki erkekler ya da tanımadığı biri kadına şiddet uyguluyorsa veya şiddet uygulamakla tehdit ediyorsa buna maruz kalan kişi bu kanundan yararlanabilir.
6284 Sayılı Kanunun kişiye sağladığı haklar geçicidir. Şiddet uygulayan kişiden boşanmak veya uyguladığı şiddet suçu nedeniyle cezalandırılması isteniyorsa boşanma davası açılmalı veya suç duyurusunda bulunulmalıdır. Hem boşanma davası açıp hem de suç duyurusunda da bulunulabilir.
Tedbir kararının verilmesi ve bildirilmesi:
Tedbir kararı en fazla 6 ay süre ile verilebilir. Ancak şiddet veya şiddet tehdidi devam ediyorsa, süre bitmeden yapılacak başvuru ile bu kararların süresi uzatılabilir. Süre sona ermiş ve şiddet veya şiddet tehdidi devam ediyorsa yeniden başvurarak yeni bir tedbir kararı verilmesi istenmelidir. Şiddet uygulayan kişiye elektronik kelepçe takılması pilot uygulaması da başlatılmıştır.
Şiddet uygulayan kişi tedbir kararına uymazsa?
Aile Mahkemesi şiddet uygulayan kişi hakkında zorlama hapsi kararı verebilir. Bunun için şiddet uygulayanın ne zaman ve ne şekilde karara aykırı davrandığını polise/ jandarmaya bildirilmeli veya bir dilekçeyle Savcılığa veya Mahkemeye başvuruda bulunulmalıdır. Hakim, tedbir kararına aykırı davranan kişi hakkında 3 günden 10 güne, ihlal tekrarlanırsa 15 günden 30 güne kadar zorlama hapsi kararı verebilir.
Bir avukata ihtiyaç duyulması:
Şiddet mağduru kadının maddi koşulları uygun değilse, Aile Mahkemelerine başvuru yaparak, yaşadığı şehirdeki Baronun adli yardım bürosuna başvurarak ücretsiz avukat atanmasını isteyebilir. Adli yardım bürosuna; ikametgâh belgesi, ev, arsa gibi taşınmaz malının olmadığına dair tapu müdürlüğü belgesi, SGK’dan çalışmadığına dair belge veya çalışıyorsa sadece asgari ücret aldığına ilişkin işyeri belgesi, fakirlik belgesi ve kimlik fotokopisiyle başvuruda bulunmalıdır. Eğer maruz kaldığı şiddet suçu için polise/jandarmaya veya savcılığa başvurmuşsa ve kendi avukatı yoksa Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) kapsamında ifade alınmadan önce Barodan ücretsiz avukat atanmasını isteyebilir.
Adli yardım ve CMK servisi başvuru şartları ve süreci için kişi, yaşadığı şehirdeki Baroya başvurarak ayrıntılı bilgi alabilir. Hukuk bilgisi olmayan kişilerin yazdığı dilekçelerle dava açmak hak kaybına yol açabilir.
Sevgili okurlarım, her türlü şiddetten uzak, iletişimle sorunların çözülebildiği, hukukun her alanda hakim olduğu, sağlıklı ve huzurlu günler diliyorum.
